ნობელიანტები ქიმიაში

პაულ კრუტცენი (Paul J. Crutzen )

დაბადება: 1932-12-03 ( ამსტერდამი, ნიდერლანდები, გერმანია)

გარდაცვალება: 2021-01-28

ალმა–მატერი: მაქს პლანკის ქიმიის ინსტიტუტი, მაინცი, გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა.

პრემია:1995

"ატმოსფერულ ქიმიაში შესრულებული სამუშაოებისათვის, განსაკუთრებით ოზონის წარმოქმნა-დაშლის საკითხებში"

დედამიწის ირგვლივ ატმოსფერო მცირე რაოდენობით შეიცავს ოზონს ჟანგბადის სამი ატომისგან შემდგარ მოლეკულებს. ოზონმა დიდი როლი ითამაშა მზის ულტრაიისფერი გამოსხივების შთანთქმაში, ულტრაიისფერი სხივები უარყოფითად მოქმედებს დედამიწაზე. 1970 წელს პოლ კრუტცენმა აჩვენა, რომ აზოტის ოქსიდი აჩქარებს ქიმიურ რეაქციას, რომლის დროსაც ოზონი გარდაიქმნება ჩვეულებრივ ჟანგბადად (რომელიც შეიცავს ჟანგბადის ორ ატომს). მოგვიანებით ნაშრომში მან შეიტანა თეორია, რომ პოლუსებზე ოზონის შრის გათხელება შეიძლება აიხსნას სამრეწველო გაზების გამოყოფით.

ბიოგრაფია

პოლ კრუტცენი დაიბადა ამსტერდამში, ნიდერლანდები, სადაც სწავლობდა ინჟინერიას და მოგვიანებით მუშაობდა ქალაქის ხიდების სამშენებლო კომპანიაში. კრუტზენი ძირითადად კვლევებს ატარებდა ატმოსფერულ ქიმიაში. ის ყველაზე ცნობილია ოზონის დაშლის შესახებ კვლევით.

სტატია მომზადებულია ანა ნადირაშვილის მიერ