თულიუმი

თულიუმი არის ქიმიური ელემენტი, რომლის  სიმბოლოა Tm, ხოლო ატომური ნომერი - 69.

იგი არის ლანთანიდების სერიის მეცამეტე ელემენტი. სხვა ლანთანიდების მსგავსად, ყველაზე გავრცელებულია +3 ჟანგვითი ფორმით. სამვალენტიან თულიუმს ვხვდებით ოქსიდებში, ჰალოგენიდებსა და სხვა ნაერთებში.

თულიუმს ასევე ვხვდებით +2 ჟანგვით მდგომარეობაში, რადგან ორვალენტიან ფორმაშიც თულიუმი საკმაოდ სტაბილურია თითქმის შევსებული 4f გარსის გავლენით.

თულიუმი, ლანთანიდების სერიის ბოლო წევრების მსგავსად, წყალხსნარებში წარმოქნის  კომპლექსებს წყლის 9 მოლეკულასთან.

1879 წელს შვედმა ქიმიკოსმა პერ თეოდორ კლევემ ერბიუმის ოქსიდიდან  გამოყო მანამდე უცნობი კიდევ ორი ელემენტი, რომელსაც მან ჰოლმია და თულია უწოდა. მის მიერ გამოყოფილი ნაერთები იყო ჰოლმიუმის და თულიუმის ოქსიდები შესაბამისად.

ელემენტური თულიუმის შედარებით სუფთა ნიმუში პირველად მიიღეს 1911 წელს. თულიუმი ლანთანოიდებს შორის ყველაზე მცირე რაოდენობით მეორეა, რადიოაქტიურად არასტაბილური პრომეთიუმის შემდეგ, რომელიც მხოლოდ კვალის სახით გვხვდება დედამიწაზე.

თულიუმი არის ადვილად დამუშავებადი, რბილი, ჭედადი, მოვერცხლისფერო-ნაცრისფერი ბზინვარე ლითონი. იგი ჰაერზე ნელა იჟანგება და იფარება ოქსიდური ლაქებით.

მიუხედავად მაღალი ფასისა და იშვიათობისა, თულიუმი გამოიყენება როგორც გამოსხივების წყარო პორტატულ რენტგენის მოწყობილობებში და ზოგიერთ მყარ მდგომარეობაში მყოფ ლაზერებში.

თულიუმი არ აქვს მნიშვნელოვანი ბიოლოგიური როლი და არ არის განსაკუთრებით ტოქსიკური.

მასალა მომზადებულია www.wikipedia.com -ის მიხედვით